خاندان بهرامی‌از خاندان‌های مهم معاصر کشور که دارای جایگاه ویژه سیاسی ـ نظامی بودند می‌توان خاندان معروف بهرامی را نام برد که افراد سرشناسی از این خاندان در حکومت راه یافته و پست و مقام‌های مهمی داشتند. می‌توان اسماعیل میرزای بهرامی را نخستین کسی دانست که از این خانواده وارد عرصه کار دولتی شده و از طریق او سایر بهرامی‌ها به مشاغل دولتی علاقه‌مند شده و پست‌های مهم مختلفی را به دست آوردند. ۱ - اسماعیل میرزای بهرامیاسماعیل میرزای بهرامی معروف به عمادالممالک اهل ترخوران تفرش بوده که برای خدمت به دولت به تهران آمد. وی در دستگاه علاء‌الدوله، در دوران سلطنت ناصرالدین شاه، با شغل نویسندگی وارد دولت و کار اجرایی شد. بعد از گذشت مدتی به خدمت احتشام‌السلطنه برادر علاء‌الدوله درآمد و منشی وی در زنجان گردید. پس از مدّتی ترفیع گرفت و به عنوان معاون موقرالسلطنه حاکم ساوه منصوب شد. مدتی در همین سمت باقی ماند تا اینکه موقرالسلطنه به سبب عیاشی و همچنین طلاق همسرش از حکومت ساوه عزل شد که به سبب آن میرزا اسماعیل نیز بیکار شد. چندی گذشت تا اینکه اسماعیل میرزا به دربار امیربها در جنگ راه پیدا کرد. [۱]
بهرامی، عبدالله، خاطرات عبدالله بهرامی‌از آخر سلطنت ناصرالدین شاه تا اول کودتا، ج۱، ص۷-۸، سال ۱۳۴۴.
از میان فرزندان او می‌توان به فضل‌الله و عبدالله بهرامی اشاره کرد که توانستند خود را وارد دولت کرده و صاحب مناصب مختلفی شوند. همچنین فضل‌الله نیز دارای فرزندانی بود که از میان آنها احمدعلی و شاپور بهرامی جایگاه ویژه‌ای را در دولت پهلوی برای خود گشودند که در این نوشتار مختصری از زندگی این افراد ارائه می‌گردد. ۲ - عبدالله بهرامیعبدالله بهرامی پسر بزرگ اسماعیل میرزای بهرامی در سال ۱۲۶۷ در تهران متولد شد. عبدالله تحصیلات اولیه خود را در مدارس افتتاحیه، شرف مظفّری، تربیت، آلیانس و مدرسه آلمانی گذراند و پس از اتمام تحصیلات ابتدایی و متوسطه، برای ادامه تحصیل راهی انگلستان شد. وی خدمات اداری و معلّمی خود را در مدرسه آلمانی‌ها آغاز کرد و مدتی به همین کار مشغول بود و پس از آن به ریاست تامینات رسید، تا اینکه در سال ۱۲۹۷ ماموریت یافت که کلیه افراد کمیته مجازات را که باعث قتل متین‌السلطنه، آقا میرزا محسن مجتهدی تهرانی معروف در ۱۷ خرداد ماه همان سال شدند و همچنین منتخب‌الدوله را که معاون وزارت مالیه بود ترور کردند، دستگیر و زندانی کند. بهرامی که در این زمان ریاست تامینات را بر عهده داشت کارآگاهی باهوش و وطن دوست بود و این ماموریت خطیر را به نحو شایسته‌ای انجام داد. با انجام چنین ماموریتی پس از چندی ارتقاء رتبه گرفت و به ریاست نظمیه تبریز منصوب شد [۲]
قاسمی، ابوالفضل، الیگارشی یا خاندان‌های حکومتگر ایران، ص۹۵، تهران.
و از آنجا که فردی آینده‌نگر و باهوش بود صلاح خود را در دوستی و نزدیکی با شیخ محمد خیابانی دید و روابط صمیمانه‌ای با او ایجاد کرد؛ اما این دوستی به ضرر او تمام شد، چون هنوز چند ماهی از ماموریت او در تبریز نگذشته بود که به دستور محمدحسن میرزا ولیعهد که در تبریز اقامت داشت از کار برکنار شد و قزاقان نیز او را دستگیر [۳]
قاسمی، ابوالفضل، الیگارشی یا خاندان‌های حکومتگر ایران، ص۹۶، تهران.
و در سرمای زمستان به تهران بازگرداندند؛ ولی خیابانی و افرادش ساکت ننشستند و نزد محتشم‌السلطنه پیشکار ولیعهد رفته با جنجال و سر و صدا بازگشت عبدالله بهرامی را به تبریز خواستار شدند که ناگریز دستور بازگشت او به تبریز صادر شد. پس از مدتی به تهران بازگشت و بعد از جریان کودتا به میرزا علی‌اکبر داور نزدیک شد. او در تشکیل حزب رادیکال از اعضای مؤسس بود و چون قدرت مدیریت و لیاقت و شایستگی خود را به میرزا علی‌اکبر ثابت کرد، داور نیز عبدالله را به وزارت فؤاد عامه انتقال داد و در آن وزارتخانه، رئیس اداره کابینه شد و مدیریت کابینه را بر عهده گرفت. پس از چندی به اداره معارف رفت و در آنجا به مقام مدیر کلی منصوب شد. [۴]
مشفق کاظمی، مرتضی، روزگار و‌اندیشه‌ها، ج۱، ص۲۹۷، تهران.
چند سالی در همان پست باقی ماند تا اینکه در خرداد ۱۳۰۹ به معاونت وزارت مالیه و سپس در مرداد همان سال به معاونت وزارت عدلیه منصوب گردید. [۵]
عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی، معاصر ایران، ج۱، ص۳۴۱، نشر گفتار و نشر قلم چاپ نخست، پائیز۱۳۸۰.
با محبوبیتی که نزد علی‌اکبر داور به دست آورد. در سال۱۳۱۰ به منظور مطالعات قضائی از طرف میرزا علی اکبر داور به اروپا اعزام شد و مدت ۲سال درآنجا به تحصیل و تمرین و مطالعه پرداخت. در همین حال زمان که او در اروپا حضور داشت در سازمان ملل، سمت نمایندگی دولت ایران را نیز یدک می‌کشید، پس از پایان تحصیلات، به بلژیک رفت و به عنوان وزیر مختار ایران در بلژیک شروع به کار کرد و تاسال ۱۳۱۹ در این سمت مشغول به کار بود تا این که آلمانی‌ها بروکسل را اشغال کردند و سفارت ایران بسته شد، در نتیجه بهرامی به ایران بازگشت. [۶]
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا، تاریخ روابط خارجی ایران، ص۲۶۲، تهران، سال۱۳۴۹.
عبدالله بهرامی در سال ۱۳۳۴ از خدمات دولتی باز نشسته شد [۷]
هروی، مهدی، سمیعی، احمد، ۲۲، نخست وزیر در ۳۷ سال، ص۴۵۹، نشر نوگل، سال۱۳۸۴.
و در ۲۱ شهریور سال ۱۳۴۷ در تهران درگذشت. [۸]
اطلاعات، ش ۱۲۶۸۷، ۲۱ شهریور ۱۳۴۷ش.
البته به گفته خسرو معتضد، عبدالله بهرامی احتمالاً در سال ۱۳۴۶ درگذشت. [۹]
عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی، معاصر ایران، ج۱، ص۳۴۰، نشر گفتار و نشر قلم چاپ نخست، پائیز۱۳۸۰.
۳ - فضل‌الله بهرامیفضلالله بهرامی فرزند دیگر میرزا اسماعیل بهرامی در سال۱۲۷۳ در تهران متولد شد. وی در مدارس شرف، تربیت، آلیانس و مدرسه آلمانی تحصیل کرد و در سال ۱۲۹۴ وارد شهربانی شد. ابتدا کارمند اداری و مترجم بوده و پس از چندی درجه افسری دریافت کرد. از مهم‌ترین مشاغل او در شهربانی می‌توان به ریاست اداره زندان‌ها، اداره بازرسی و ریاست اداره سیاسی و آگاهی اشاره کرد. با گرفتن ترفیع درجه، پست‌های بالاتری را به دست آورد به عنوان نمونه در سال۱۳۱۲ در حالی که درجه سرهنگی داشت شهردار تهران شد، در سال ۱۳۱۷ به ریاست ثبت احوال منصوب شد و تا شهریور۱۳۲۰ در آن پست باقی ماند. در مهرماه۱۳۲۰ برای بار دوّم شهردار تهران شد. [۱۰]
عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی، معاصر ایران، ج۱، ص۳۴۴، نشر گفتار و نشر قلم چاپ نخست، پائیز۱۳۸۰.
[۱۱]
عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی، معاصر ایران، ج۱، ص۳۴۵، نشر گفتار و نشر قلم چاپ نخست، پائیز۱۳۸۰.
قریب ۶ ماه در همان سمت در شهرداری انجام وظیفه کرد تا اینکه در کابینه علی سهیلی به وزارت پست و تلگراف و تلفن منصوب گردید. او در این پست بسیار خوب ظاهر شد و توانست اعتماد سیاسیون را به دست آورد. بعد از وزیری و درخشش خود در کابینه سهیلی، در کابینه احمد قوام به وزارت کشور منصوب شد. [۱۲]
هروی، مهدی، سمیعی، احمد، ۲۲، نخست وزیر در ۳۷ سال، ص۴۵۸- ۴۵۹، نشر نوگل، سال۱۳۸۴.
بعد از جدا شدن او از وزارت خانه، حدود ۱۰سال در استان‌های کرمان، فارس، اصفهان، خوزستان و سپس خراسان استاندار شد و بعد از اتمام دوره‌های استانداری در استان‌های مذکور بازنشسته شد. بعد از بازنشستگی به اروپا رفت و تحصیلات خود را در رشته حقوق ادامه داد. بهرامی مردی جدی، پرکار و لایق بود و چند زبان خارجی می‌دانست، وی مجلّه پلیس ایران را در شهربانی بر عهده داشت [۱۳]
هاشمی، محمد صدر، تاریخ جراید و مجلات ایران، ج۲، ص۷۱، انتشارات کمال، اصفهان، سال ۱۳۶۳.
و در سال ۱۳۴۵ در سن ۷۲ سالگی درگذشت.۴ - احمدعلی بهرامیاحمدعلی بهرامی فرزند فضل‌الله بهرامی در سال ۱۲۹۸ [۱۴]
مرکز اسناد تاریخ وزارت اطلاعات، کابینه حسنعلی منصور به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۵۱۱، چاپ اول، تابستان، ۱۳۸۴.
مقارن با سلسله پهلوی اول و در سالی که قرارداد بین ایران و انگلستان بسته شد، چشم به جهان گشود. [۱۵]
بهرامی، احمد علی، در جستجوی عدالت و انسانیت، ص۱۳، نشر نوگل، سال ۱۳۸۷.
[۱۶]
بهرامی، احمد علی، در جستجوی عدالت و انسانیت، ص۱۴، نشر نوگل، سال ۱۳۸۷.
[۱۷]
بهرامی، احمد علی، در جستجوی عدالت و انسانیت، ص۱۶، نشر نوگل، سال ۱۳۸۷.
[۱۸]
بهرامی، احمد علی، در جستجوی عدالت و انسانیت، ص۱۷، نشر نوگل، سال ۱۳۸۷
[۱۹]
بهرامی، احمد علی، در جستجوی عدالت و انسانیت، ص۱۸، نشر نوگل، سال ۱۳۸۷.
در کانون خانواده پدری به ویژه در نزد پدرش با شیوه زمامداری آشنا شد. از آنجائی که با زبان فرانسه آشنائی کامل داشت و با وجود اینکه پدرش توانائی مالی کافی نداشت، او را برای تحصیل به خارج از کشور فرستاد و او در بروکسل وارد دانشگاه شهر گرنوبل شد با شروع جنگ جهانی دوم به ژنو نقل مکان کرد و موفق به اخذ درجه لیسانس در رشته حقوق گردید. بعد از پایان جنگ جهانی به ایران بازگشت و در وزارت عدلیه و سپس وزارت کار مشغول بررسی و ترجمه قوانین بین‌المللی شد. احمدعلی بهرامی در سال ۱۳۳۹ به عنوان وزیر کار در کابینه مهندس شریف امامی منصوب شد و تا اردیبهشت ۱۳۴۰ در همان سمت باقی ماند. [۲۰]
بهنود، مسعود، از سید ضیاء تا بختیار، ص۴۴۳، سازمان انتشارات جاویدان، تهران، سال ۱۳۷۷.
با پیشنهاد وی عطاءالله خسروانی به معاونی پارلمانی وزارت کار و مدیر عامل سازمان بیمه‌های اجتماعی کارگران منصوب شد. [۲۱]
مرکز اسناد تاریخ وزارت اطلاعات، کابینه حسنعلی منصور به روایت اسناد ساواک، ج۲، ص۵۱۱، چاپ اول، تابستان، ۱۳۸۴، سند، ۴۰۲۶، ۲۵/۷/۳۹.
حضور احمدعلی بهرامی در دادگاه لاهه و سخنرانی او در دفاع از منافع نفتی ایران در برابر شرکت نفت ایران و انگلستان در زمان دولت مصّدق از جمله کارهای شایان ذکر او به شمار می‌رود. وقتی از ژنو به ایران بازگشت شروع به تدریس در دانشگاه حقوق نموده و در مدت اندکی با تلاش و پشتکار توانست چهره علمی‌خود را نشان دهد. پس از ۳ سال تدریس در دانشگاه به استخدام وزارت امور خارجه درآمد و به عنوان سفیر ایران در کشور مغرب منصوب شد. [۲۲]
فروپاشی رژیم پهلوی در گفتگوی خبرآنلاین با دکتر نراقی مشاور شاه، زمان انتشار: ۱۳/۱۱/۱۳۸۸، کد مطلب، ۴۱۴۸۵.
تجربه سیاسی احمدعلی بهرامی در کشور مغرب سرمشق خوبی بود تا بتواند برای بهبودی روابط ایران و چین گام بردارد، لذا به عنوان سفیر به چین رفت. چند سال در همین سمت بود و بعد استعفا داده و به تهران بازگشت. در زمان نخست وزیری شاپور بختیار به سمت رئیس کلّ هیئت بازرسی شرکت ملی نفت منصوب شد. پس از پیروزی انقلاب با اجازه رسمی از وزارت امور خارجه دولت موقّت برای مداوا راهی فرانسه شد و پس از مدت کوتاهی به سبب بیماری درگذشت.۵ - شاپور بهرامیشاپور بهرامی فرزند فضل‌الله بهرامی در سال ۱۳۰۲ در تهران متولد شد. [۲۳]
عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی، معاصر ایران، ج۱، ص۳۴۰، نشر گفتار و نشر قلم چاپ نخست، پائیز۱۳۸۰.
پس از گذراندن تحصیلات ابتدائی و متوسطه برای ادامه تحصیل به سوئیس رفت [۲۴]
بهرامی، احمد علی، در جستجوی عدالت و انسانیت، ص۱۹، نشر نوگل، سال ۱۳۸۷.
و در آنجا موفق به گرفتن مدرک لیسانس و دکترای خود را در رشته علوم سیاسی و اجتماعی از دانشگاه ژنو شد. بعد از اتمام تحصیل به ایران بازگشت. وی از فعالان کمیته مخصوص ایرانی که به وسیله حزب کمونیست فرانسه تقویت می‌شد، بود. [۲۵]
مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، چپ در ایران به روایت اسناد ساواک دبیر اول حزب توده، ص۱۵۳، تهران، سال ۱۳۸۲، اطلاعیه ساواک.
پس از بازگشت به ایران در وزارت پیشه و هنر مشغول کار شد. در سال ۱۳۳۲ به وزارت امورخارجه رفته و مراحل اداری را در داخل و خارج طی نمود و تا این که توانست به مقام معاونت همان وزارتخانه منصوب شود، چندی در سمت معاونت به سر برد تا این که سفیر کبیر ایران در قاهره گردید. [۲۶]
موتی، مصطفی، ایران در عصر پهلوی، ج۱۱، ص۵۲۶، چاپخانه پگا، لندن، سال۱۳۷۰.
بعد از مدتی از مصر به فرانسه رفت و سفیر ایران در فرانسه شد. در زمان حضور امام خمینی در پاریس، شاپور بهرامی سفیر ایران در پاریس بود که به سبب حضور امام با مشکلات زیادی روبرو بود. [۲۷]
موتی، مصطفی، ایران در عصر پهلوی، ج۱۳، ص۲۷۲، چاپخانه پگا، لندن، سال۱۳۷۰.
در این زمان بختیار برای نشان دادن قدرت خود و اثرات خروج شاه چند تن از سفیران را برکنار کرد که این برکناری شامل بهرامی نیز شد. [۲۸]
بهنود، مسعود، از سید ضیاء تا بختیار، ص۸۸۰، سازمان انتشارات جاویدان، تهران، سال ۱۳۷۷
بعد از پیروزی انقلاب نیز او در اروپا ماند و به ایران باز نگشت.۶ - پانویس
۷ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «خاندان بهرامی» تاریخ بازیابی ۹۵/۰۴/۲۲. رده‌های این صفحه : تراجم | خاندان ها | خاندان های ایرانی | رجال سیاسی عصر پهلوی | سفیران عصر پهلوی | مقالات پژوهه | نمایندگان مجلس ملی
|